Kinh nghiệm của mình về sự sáng tạo

Công việc sáng tạo, dù đó là viết một bài viết, một bài thơ, thiết kế trang web hay những biểu hiện sáng tạo của con người luôn là một trong những hoạt động mình yêu thích.

Mình luôn cần một khoảng thời gian để hoàn toàn đưa bản thân đắm mình trong trạng thái sáng tạo cao, nhưng khi mình đắm mình ở đó mình mất sự nhận thức về mọi điều ngoại trừ giây phút hiện tại và ý tưởng truyền trong mình. Mình quên mất mình là ai. Mình mất khái niệm thời gian. Mình thậm chí không cảm nhận được ngón tay mình đang đánh trên bàn phím máy tính.

Khi mình rơi vào trạng thái này, mình trải nghiệm sự đấu tranh trong con người mình với bất cứ điều gì muốn đưa mình ra khỏi trạng thái đó. Mình đóng cửa phòng làm việc, quên điện thoại. Nếu ai đó gõ cửa, mình hét lên “Đi ngay”. Phản ứng bảo vệ của mình nằm trong tiềm thức và tự động – Mình hiếm khi nhận thức được chúng. Mình thường không nhớ được sự ngắt quãng.

Khi mình chìm đắm trong trạng thái sáng tạo một điều gì đó, mình thường duy trì trạng thái này cho tới khi mình hoàn thành một công việc lớn như hoàn thành xong bài viết, mình mất nhiều thời gian cho những việc còn bỏ giở hoặc mình chìm ngập bởi cảm xúc cơ thể như đói hay kiệt sức.

Ví dụ như khi mình viết một bài viết về “Tập trung” vào 6 giờ tối. Mình làm việc một mạch bài viết đó trong vòng 6 giờ cho đến khi hoàn thành và đăng lên blog sau nửa đêm. Mình nhớ có nhìn đồng hồ vào lúc 7 giờ tối, nhưng sau đó mình mất cảm giác về thời gian. Trong vòng 5 giờ cuối cùng, mình không đi ra khỏi ghế của mình, thậm chí không tắm. Mình quên ăn. Mình không nhận ra cả gia đình đã đi ngủ. Mình lên giường đi ngủ vào lúc 12h30 và dậy trước 5h và cảm thấy cơ thể hoàn toàn sảng khoái.

Vì một vài lý do, những giai đoạn tập trung cao độ này có xu hướng giảm nhu cầu ngủ của mình giống như thực hiện ngồi thiền kéo dài. Mình càng sáng tạo mình càng cần ít ngủ.

Mình chưa bao giờ thử chất gây nghiện. Nhưng mình nghĩ rằng có những chất gây nghiện có thể cho cơ thể trạng thái tương tự. Mình cảm giác giống như trí tuệ mình được đi trên một chuyến đi. Mình mất cảm giác về cơ thể và trọ ở một nơi nào đó vượt lên trên cơ thể, một thế giới thuần túy ý nghĩa và ý tưởng.

Phần lớn thời gian mình không cảm thấy đây là công việc của mình. Đây là sự sáng tạo tinh thần, nhưng nó chảy đến một cách dễ dàng. Nếu mình nghĩ về trạng thái từ bên ngoài, nó giống như làm việc. Mình nghĩ “Đây là thời gian để viết một bài viết mới. Mình cần vài giờ cho nó” Và nó dường như là một sự kiện cần cố gắng. Nhưng khi mình ở trong trạng thái sáng tạo, mình không cảm giác phải làm việc. Mình không quan tâm nếu nó lấy của mình 2 hay 6 giờ – giới hạn dường như không thích hợp khi mình không cảm nhận được thời gian.

Khi sự kiêu ngạo của mình tan chảy trong sự cố gắng sáng tạo, mình rơi vào trạng thái của tính duy nhất với ý tưởng mình đang khám phá. Nếu mình viết một bài viết hiệu quả, mình cảm thấy như mình đang hiệu quả. Nếu mình viết về sự dũng cảm, mình cảm thấy hoàn toàn không sợ hãi. Trong quá trình sáng tạo đó mình tạm thời trở thành những gì mình đang sáng tạo ra.

Khi mình thực hiện công việc sáng tạo, mình không lo lắng về sự đúng hay sai. Mình chỉ cho phép những ý tưởng được diễn đạt bằng dòng viết. Sự sáng tạo là một con đường đi khám phá qua không gian ý tưởng và sự sáng tạo cuối cùng là một trong rất nhiều con đường đó. Mọi con đường cung cấp triển vọng duy nhất về cả không gian, vì vậy tất cả con đường đều đúng và đáng giá để xem xét. Càng có nhiều con đường được khám phá, không gian càng được hiểu dễ hơn.

Đôi khi khi mình đọc lại bài viết mình viết cách đây vài năm, mình không còn nhận ra âm điệu trong tâm trí như khi mình trải nghiệm trong quá trình sáng tạo. Mình từ đó đã khám phá những con đường đi khác và mở rộng giới hạn của mình. Kết quả là mình chưa bao giờ tìm thấy hoàn toàn bản thân trong bất kể bài viết nào. Ý tưởng chảy qua mình nhưng không định hình mình.

Khi mình tạo điều gì đó, mình khám phá con đường đi thú vị xung quanh ý tưởng. Khi mình bắt đầu khám phá ý tưởng không gian, mình đếm những phân nhánh trên phân nhánh. Để tạo ra công việc sáng tạo là sự khám phá những tập hợp con của rất nhiều phân nhánh. Nhưng phân nhánh của một sự kiện là không hồi kết thúc, vì vậy tiềm năng sáng tạo của con người là vô hạn. Cái tạo ra sự sáng tạo là khi chúng ta bám vào một phân nhánh đặc biệt và mất nhận thức về những cái khác. Bạn càng chống lại nhiều phân nhánh, sức sáng tạo của bạn càng giảm.

Khi mình quay trở lại trạng thái nhận thức, mình giành lại trực giác nhận thức và có thể chọn lựa một cách có nhận thức triển vọng nào mình tìm thấy có sức mạnh nhất trong bất kì tình huống nào. Khi mình có vấn đề cần giải quyết, mình đánh giá triển vọng nào dường như có lợi nhất trong hoàn cảnh đó. Ví dụ, nếu mình muốn cải thiện sức khỏe, thể hình, con đường tự kỷ luật dường như lợi ích hơn con đường lười biếng.

Một trong kinh nghiệm trưởng thành tốt nhất về bản thân của mình đến từ khám phá sáng tạo từ ý tưởng đối lập. Để thực sự hiểu một triển vọng, bạn phải hiểu các phương án khác của nó. Ví dụ, bạn không thể biết đến giàu có trừ khi bạn hiểu sự nghèo khó. Bạn không thể biết dũng cảm trừ khi bạn hiểu được nỗi sợ hãi.

Sự sáng tạo là một sự khám phá đầy phiêu lưu của ý tưởng. Vài con đường chạy vòng quanh, vài con đường chết dần. Vài con đường dẫn đến kho báu tuyệt vời. Không có con đường riêng lẻ nào có câu trả lời. Con đường sáng tạo mới quan trọng.

Khi bạn thử sáng tạo, đừng quan tâm đến tạo ra cái gì tốt hay xấu. Đơn giản trải nghiệm con đường đi của bạn qua thế giới ý tưởng. Vài con đường đáng giá hơn các con đường khác, nhưng mọi con đường đều đẹp cả.