Bạn đối phó thế nào với những người hà khắc, không lý trí hay lạm dụng, đặc biệt là những người ở vị trí có quyền lực và có sự kiểm soát nhất định tới cuộc đời của bạn ?

Mình chưa bao giờ gặp một người sống hoàn toàn bằng lý trí. Khả năng giữ và kiểm soát thông tin của chúng ta thì còn xa mới được hoàn hảo để làm điều đó. Cảm xúc là con đường đi tắt của lý trí. Cuốn sách « Emotional Intelligence » của Daniel Goleman miêu tả những người bị chuẩn đoán mắc alexithemia, trạng thái mà ta hoặc không có cảm xúc hoặc hoàn toàn không kiểm xoát được cảm xúc của bản thân. Bạn nghĩ rằng những người này là siêu lý tính, nhưng thực chất họ không như vậy. Họ thậm chí không thể sống tốt trong xã hội. Họ không có cảm xúc để quyết định những gì là quan trọng đối với họ, vì vậy kiếm được một đồng cũng quan trọng như kiếm được hàng triệu đô la. Họ tiêu tốn thời gian vào những việc mà những người khác cho là tầm thường. Cảm xúc của chúng ta là một đường tắt của lý trí – chúng ta « cảm » sự khác biệt giữa những gì là thích đáng và không thích đáng.

Về việc đối phó với những người khắc nghiệt hay không có lý trí…

Mình chắc chắn đã không có được sự che chở từ những người này, thậm chí mình chỉ là người làm công trong vòng 6 tháng khi mình còn ở trường học. Họ có mặt ở mọi nơi. Mình vẫn phải đương đầu với những người không lý trí, lạm dụng trong những công việc kinh doanh…Nhưng những người này hiếm khi ảnh hưởng được tới mình bởi cách mình đối sử với họ trên hai mức độ:

1/Có một câu chuyện về đức phật mà một người đàn ông lạm dụng đến thăm và bắt đầu chửi rủa. Nhưng đức phật chỉ ngồi đó một cách ung dung. Cuối cùng, người đàn ông đó hỏi đức phật tại sao không phản ứng lại với những lời lăng mạ ? Đức Phật trả lời « Nếu người nào đó tặng cho anh một món quà, và anh chấp nhận nhận nó, thì món quà đó thuộc về ai ? » Nếu một người nào đó phi lý, lạm dụng…bạn cần từ chối nhận món quà đó. Hãy để cho người đó giữ nỗi tức giận và sự điên rồ và đừng để nó ảnh hưởng đến bạn. Điều này đòi hỏi kinh nghiệm, nhưng có quá nhiều phương pháp tưởng tượng có thể giúp bạn. Mình thường tưởng tượng nỗi tức giận như là một năng lượng đỏ rực vượt qua mình và đơn giản quay trở về với nơi nó được sinh ra. Đây là một lời nhắn cho tâm trí, tiềm thức rằng nỗi tức giận đó thuộc hoàn toàn về người khác. Vì vậy điều này ngăn cản những ảnh hưởng của người khác tới trạng thái cảm xúc của mình. Và cách này hoạt động khá tốt. Mình chưa khi nào đánh mất sự lạnh lùng của mình ngoại trừ mình cố ý thực hiện điều đó cho một mục đích và lý do cụ thể. Đôi khi cũng tốt hơn bằng việc hét lên và sau đó từ từ bình tâm lại. Mình cũng nhận thức rằng những người đó có thể không được hưởng đầy đủ tình yêu và hạnh phúc và điều đó làm cho họ có những phản ứng như vậy.

2/ Nếu bạn kiểm soát được cảm xúc của bạn, nhưng bạn vẫn phải đối mặt với những người này và ảnh hưởng của họ tới cuộc sống của bạn. Đôi khi bạn chỉ cần kiếm soát cảm xúc của bạn nhưng đôi khi điều đó không đủ – bạn cần hành động để kiểm soát tình huống. Trong trường hợp này mình sử dụng logic và sự thông minh của mình để quyết định làm cái gì, phụ thuộc vào những đặc trưng của tình huống. Điều này giống như chơi cờ – nếu mình hành động, thì người này sẽ phản ứng như thế nào ? Dù với những người không lý trí và gây tổn hại, phản ứng của họ thường có thể đoán trước được vài phần nếu bạn biết chút ít về họ. Phản ứng của con người là có mục đích, nhưng đôi khi cũng khó để nhận ra ý định của con người. Sử dụng những gì bạn biết để tiên đoán những phản ứng của họ để có những hành động khác nhau mà bạn cần áp dụng. Thông tin của bạn có thể không hoàn hảo nhưng hãy thực hiện theo cách tốt nhất mà bạn có thể. Hãy nghĩ về nó như một việc quản lý rủi ro. Đây là một vài hành động bạn có thể áp dụng:

- Loại bỏ con người đó ra khỏi cuộc đời bạn. Điều này hơi thái cực, nhưng đôi khi đó là cách tốt nhất. Nếu người đó thực sự là người xấu, hãy loại bỏ họ. Nếu ông chủ hay người làm cùng với bạn thật tồi tệ, hãy rời khỏi. Cách đây nhiều năm mình có nói với một người bạn là mình không thể tiếp tục làm việc với một người bởi vì anh ta là một tên ăn trộm phần mềm, và mình không muốn loại người đó ảnh hưởng đến cuộc sống của mình.

- Đối mặt với người đó một cách trực tiếp. Nâng cao tiêu chuẩn của bạn cho những điều bạn sẵn sàng chấp nhận trong cuộc sống và tuân theo những tiêu chuẩn đó. Chiến lược này là điều mình yêu thích nhất nhưng một số người không thoải mái với nó. Lợi ích của cách tiếp cận này là bạn ngừng cuộc chơi, và tìm ra chính xác nơi mà bạn đứng cùng với người khác. Đây là cách mình sử dụng khi mình có khó khăn với ông chủ hay đồng nghiệp của mình. Mình đơn giản để mọi thứ lên bàn, giải thích tại sao một số điều mình không chịu đựng được và giải thích chi tiết những gì mình muốn xảy ra. Nếu người đối diện có thể từ chối « sự đòi hỏi » của bạn, nhưng ít nhất bạn biết bạn đang đứng nơi nào và có thể quyết định dựa vào đó. Hãy vẽ ra gianh giới và nếu người khác vượt qua nó, bạn sẽ biết rằng bạn hoàn toàn bị lạm dụng.

- Điều khiển phản ứng người khác. Mình biết một nhóm làm việc thực hiện điều này với ông chủ lạm dụng của họ. Họ điều khiển ông chủ để trở nên thông cảm hơn. Đối mặt trực tiếp với ông chủ không được, vì vậy họ áp dụng chiến lược điều khiển cách cư xử của ông chủ. Họ ngừng nhìn vào những mặt xấu và bắt đầu nhận thức những điểm tích cực của anh ta. Khi anh ta lạm dụng, anh ta hoặc sẽ bị làm ngơ, hoặc người làm công của anh ta sẽ nói « Anh đang có ý định điều khiển tôi qua lời nói lạm dụng của anh ? » Họ chỉ ra cho ông chủ của họ rằng khi nào ông ta đang lạm dụng. Nhưng bất kể khi nào ông ta làm việc tốt hay cảm thông với nhân viên, họ nói « tốt, cám ơn » họ cảm ơn ông ta vì lòng tốt và sự can đảm. Trong vòng vài tuần, ông chủ này đã hoàn toàn thay đổi. Cũng có những cách khác để thay đổi con người. Nhưng điều này khẳng dịnh bạn có đủ ảnh hưởng đến người khác.

- Hãy đi tiếp: Đôi khi đây là một sự lựa chọn tốt nếu một ai đó làm tổn thương bạn theo một cách nào đó. Đơn giản hãy vứt bỏ và đi tiếp.

Sự nghiệp khác nhau cuốn hút những loại người khác nhau và một vài ngành công nghiệp thu hút nhiều kém hiểu biết hơn những ngành khác. Bạn không phải làm việc trong một lò mổ lợn nhưng bạn cũng không phải làm việc trong một ngành công nghệ ngọt ngào. Bạn có thể nghĩ rằng đối mặt với ông chủ khắc nghiệt là « PHẢI », nhưng điều đó không đúng. Bạn không thể kiểm soát mọi thứ, nhưng trọng mọi trường hợp bạn có đủ kiểm soát lên cuộc sống của bạn để tránh phải đối mặt với những người như thế này. Không phải vì những người khác xung quanh bạn rộng lượng với những ông chủ lợi dụng có nghĩa là bạn cũng phải làm tương tự.

Bài viết này được dich từ bài viết « dealing-with-difficult-people » của Steve Pavlina